معماری سنٌتی خشت خام در شهر تاریخ جهان ، یزد
و حفظ بافت تاریخی به مثابه میراث فرهنگی جهان (2)
فناوری هایِ ساختمانیِ کاربرد گِل و خشت خام به عنوان مسالح ساختمانی در بنٌائی های سنٌتی یزد که به دلیل مبنا بودن گِل اصولا" کار بنٌائی را گِلکاری ، و بنٌا را گِلکار ، می نامیده اند ؛ و احتمالا" هنوز هم به همین عنوان می نامند ، عبارت اند از :
- چینه گذاری
- کاهگل سازی
- خشت زنی ( به لهجه ی محلی : خشت مالی )
- خشت کاری ( خشت کار گذاشتن )
- و فعالیت ها ی دیگری که دارای اهمیت نسبتا" کمتری می نمایند ؛ مانند پر کردن درز و شکافهای گوناگون و از آنجمله درز و شکاف های موجود بین تیر ها و شاخه هائی که با آنها سقف را می پوشانند ، کاهگل و اندود کردن پشت بام و دیوارهای جانبی ساختمان ، مخلوط کردن گل با گلاره نجاری به جای کاه و آن نیز به منظور استحکام بیشتر ، مخلوط کردن گل با سایر مواد گیاهی مثل گیاهی وحشی که در اطراف نجف آباد یزد ( مزرعه آخوند ) وجود داشته است و وجود دارد ، مخلوط کردن گِل با موی بز ، و... نهایتا" مخلوط کردن گل با سفیده تخم مرغ که این مورد تا حدودی افسانه سازی می نماید .
خاک شناسی
امٌا قبل از هرچیز موضوع شناخت خاک ، شناخت خاک مناسب برای بنٌائی - کاهگلکاری و به خصوص خشت زدن و نظایر آنها مطرح است ؛ به اضافه ی مکان جغرافیائی وجود چنین خاک هائی در نزدیکی ساختمان ؛ و امثال آنها که معمولا" به دوطریق صورت می گیرد :
- شناخت سطحی و عوامانه یا سنٌتی از خاک
- شناخت علمی از خاک یا خاکشناسی
در کشورهای پیشرفته صنعتی و معتقد به « علوم جدید - حقیقی » و غیر « سنٌتی - توهمی » مؤسسات خاکشناسی با کارشناسانی متخصص و مجرب ، خاک ِ منطقه به منطقه ی جغرافیائی متفاوت از نظر خاک را بررسی و کاربردهای هریک را در حوزه ی آمایش سرزمین تعیین می کنند (1) ؛ که از این لحاظ خاک مناسب برای خشت زدن ، کاهگل کردن ، اندود کردن ، و... نیز شناخته می شوند؛ حتی انجمن هائی از مشتاقان خدمتگزاری در این امر در چهارچوب « سمن » ها یا نظایر آن ها تشکیل می شود که علاوه بر خاکشناسان ، مصرف کنندگان خاک نیز در آن عضویت می یابند ؛ چون :
- معماران
- بنٌایان
- کوره داران
- کوزه گران
- صاحبان صنایع سرامیک و چینی
- و...
... و به طور کلٌی تمام کسانی که در فعالیت های خود با خاک محلی سروکار دارند . امٌا در شهریزد به عنوان « بزرگترین بافت شهری خشتی و گلی جهان » یا چنین مؤسسات و مجامعی وجود نداشته اند (2) و یا اگر وجود داشته اند از متخصصان و مشتاقان حقیقی و ذینفع ترقیخواه تشکیل نشده اند .
(1) در تمام ایران مسئله ی خاک شناسی مطرح است ، و با وجود این ضرورت مثلا" مشاهده می کنیم که یک تحصیلکرده درجه چندم رشته خاک شناسی در حدود نیم قرن قبل از این خود را نه تنها متخصص عالیرتبه و زبده ی خاکشناسی در سطح جهان معرفی می کند ؛ حتی به سایر امور مربوطه هم می پردازد ، و به طورکلٌی در بسیاری از امور « موقعیت تبلیغاتی » افراد جای مقام و موقعیت علمی و حقیقی دیگران را می گیرد و از همان بدو امر و توسط فرصت طلبان غیر متخصص و فرصت طلب جلوی ترقی و توسعه لازم و حتی ضروری در بسیاری از امور سد می شود .
(2) گویا طی چند روز ابتدائی دی 1392 جنبش هائی در این امر صورت گرفته است . نگاه کنید به :
برگزاری نشست هم‌اندیشی حامیان بزرگترین بافت خشتی زنده جهان در یزد
http://www.yazdfarda.com/news/1392/10/81379.html
دکتر هادی ندیمی: معامله ما با بافت‌های تاریخی از بنیاد، غلط است. نگاه غربی هم نباید باشد.
http://www.yazdfarda.com/news/1392/10/81378.html
|
امتیاز مطلب : 5
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1
عضو شوید
عضویت سریع
آمار
وب سایت:
آمار مطالب
آمار بازدید
